Sterilisá, dikon lo mi hasi esaki?!

Tur hende stima su kachó i preferibel lo e ke un imitashon (clone) di su kachó stimá pa por sea akaso su kachó mester muri. Pasobra atmití numa, un kachó mas dushi ku esun di bo no ta eksistí tòg?

Èm sigur ku si…

dsc_5043
Dushi pero tòg mihó no

Pa esun esaki ta un motibu pa kuminsá ku un nèshi di kachó. Pa e otro pasobra el a enamorá di un tipo di rasa di kachó. Pa otro pasobra nan ta pensa di gana hopi sèn di tal forma. Serka un otro pasobra el a sosodé sin ku e por a yuda òf den un otro kaso pasobra un kachó muhé ta haña yu pa loko. Tin bia un sterilisashon ta muchu karu pa hende paga.

Tin hopi pensamentu ku no ta kuadra ku realidat rondó di sterilisashon di kachónan sea machu òf muhé. Hopi hende no ke laga sterilisá nan kachónan machu pasobra nan tin miedu ku e kachó ta pèrdè su abilidat di vigilá i hombresa. E mester di saku di webu, un machu sin su webunan no ta un machu. Serka kachó muhé ainda bo ta tende hende ta bisa ku nan mester haña maske ta un bia yu pasobra esaki ta salú pa nan…Otro no ke kita nan kachó e plaser di tene relashon. Mi mes semper tin ku hari pa e pensamentunan aki pasobra esakinan ta pensamentu salí for di punto di bista di hende. Pa e motibu ei mi ta skirbi e kos aki, no pa mi palabra e bentaha i desbentahanan di sterilisashon, sino mas pa papia di e pensamentunan eróneo aki.

Pa un bestia e relashon ta un simpel echo pa e prokreá, no ta bin nada manera sinti dushi aserka. Puramente plamamentu di su sorto sin niun klase di karisia. Un akto ku tin ku kumpli kuné pasobra e tefi ta pidi machu. Bo e yega di mira un kachó machu i muhé tene relashon djis pa plaser? No e akto ta tuma lugá solamente pasobra e kachó muhé ta fèrtil durante un periodo ku e ta pidi machu. Ke men e plaser ku nos ta papia di dje nos ta skrap for di e lista, bon? E lokual ku si ta hunga un echo ta ku kachónan ku tin hopi relashon ku diferente otro kachó por haña malesa venériko ku e por infektá otro kachó kuné. Un malesa ku ta duna tumor na su partinan íntimo.

No, no su sakunan di webu…Testosterón i Estrógeno ta importante pa hopi kos. Pa kresementu, desaroyo, prokreashon etc. Etc. Si ta esaki ta algu ku bo no ke stòp sin mas mi por imaginá mi. Pero esei no ta lokual ku ta importante pa mayoria hende. Mayoria hende, anto e ora ei mi ta papia prinsipalmente di hende hòmber, ta papia tokante ku e tin sakunan di webu òf no…sobra nan no ta haña masha interesante…Pero dushi hòmbernan nunka mi no a mira un kachó machu ta wak den direkshon di su operashon kaminda su kosnan tabata ta i sintié ménos machu pasobra e no tin su sakunan di webu mas. Nada di reakshon manera WTF unda mi sakunan di webu a keda, nada di e kosnan aki…Despues di e operashon e machunan ta kontinuá gewon ku nan bida manera nada no a sosodé. Esaki tambe nos por skrap for di e lista.

E kachónan muhé no ta sinti nan mas òf ménos muhé si nan a yega di haña yu òf no anto e kos aki no ta hasi nan mas salú tampoko. Pa nos hende muhénan tampoko e no ta hasi diferensia pa nos salú òf kurpa si nos a yega di haña yu. E ta algu ku ta sosodé ku nan…nada mas ni nada ménos. Otro kos ku nos por skrap kita di e lista, oké!

Awor e último, e funshon di vigilansia, nos a skirbi kaba tokante di esaki den e kapítulo di un bon kachó di vigilansia. Tin asina tantu faktor ku ta hunga un papel pa hasi un kachó di vigilansia un bon kachó di vigilansia, testosteron ta hunga un papel masha chikí den esaki. Un porsentahe asina chikí ku si bo kumpli ku e sobra kondishonnan bo por neglishá esaki.

img_3094
Un kachó muhé huntu ku su yu muhé bandoná den mondi, ta nifiká kada mitar aña 20 yu di kachó den nan dos so.

Nos tin un problema di mentalidat, un problema ku surplus, un problema komunitario i un problema ku bienestar di bestia esaki ta kondusí lamentablemente na un PRO pa sterilisashon trempan. Den e kaso aki, mi ta bisa, mas lihé mas mihó. Ora bo kachó tin mas o ménos 6 luna i ora bo pushi tin 3 luna laga sterilisá nan, ta algu ku lo mi apoyá. Esaki ta nifiká promé ku “sin bo por yuda bo tin nèshi” por sosodé.

Kòrsou, Aruba, Boneiru, St. Maarten, Sürnam i probablemente sobra di e teranan den Karibe lo tin un surplus di kachó (i pushi) ku konsekuensia ku e kayanan ta yen ku bestianan ku ta biba riba kaya i konsekuentemente sufrimentu serio bou di e bestianan. Bo tambe ta duna bo aporte di e manera aki na esaki i bo tambe ta responsabel p’e situashon aki.

Di mes esaki no ta konta pa hende ku tin bestia (no)sterilisá ku ta sòru pa 100% ku nan bestianan di kas no por prokreá. Ke men hendenan ku ta sòru pa nan kachónan no por sali for di kura i bin kas na estado òf ku ta bai saka tur kachó muhé den besindario na estado. I ku ta sòru pa otro kachó no por drenta kura pa sòru tòg ketu ketu pa e traha yu. Solamente si bo karga bo responsabilidat 100000% den esaki lo bo no tende nos keha. E or’ei pa loke ta trata ami, lo mi bisa bo mes mester sa kiko bo ta hasi i lo bo a balansa bon e bentahanan i desbentahanan…Si bo no por òf no ke hasi esaki…tambe ta bon pero karga bo responsabilidat sí.

E ta zona manera ta mucha chikí mi ta atendé kuné no…mi sa, no ta e intenshon, mi diskulpa pa esei adelantá…Pero esaki ta bin dor di e otro banda di e medaya…Kada un nèshi ku bin aserka ta hasi e problema mas grandi. Algu ku si bo no ta tantu okupá kuné, probablemente lo bo no ni ripara. Pero laga nos traha un sirkulo simpel pa bo komprondé mi mihó i ku kisas lo pone bo skohe pa no laga bo dushi traha yu.

img_50071 kachó muhé di dèk ta sòru pa un promedio di 8- 10 yu -> 1 òf 2 yu bo mes ta keda kuné. -> ba sobra 6-8 -> bo bisiñanan lo ke i kisas (si bo tin suerte) 1 òf 2 i bo subrino tambe ke kisas 1. -> ba sobra 4-6… kiko awor? Lo bo keda ku nan banda di e 1 òf 2 ku bo a skohe pa keda kuné kaba?

Esunnan aki hende ta benta hopi bia den mondi. I kiko awor?

Algun ta muri un morto kruel. Muri di hamber, set i dehidratashon no ta algu masha humano. Apesar di esei tur e bestia mortonan tur kaminda bentá no ta algu ku ta tantu salú pa e higiena di sobra komunidat.

 

Algun lo keda hañá/salbá nèt na ora dor di otro hende, pero e hendenan ei tin gastunan haltu di veterinario i hopi prekupashon pa duna nan un bon kas. No ta algu masha nèchi bo por bisa, pa hasi bo problema un problema di otro. Pasobra pa bo haña un bon kas ta algu masha difísil, manera bo mes a ripara. Fundashonnan i asil ta yen yen i nan tin gastunan haltu pa mantené i kuida e bestianan. Mayoria ta funshoná a base di donashon òf un supsidio chikí i no tin masha sèn pa lora kuné. I bo sa kiko? Nan no por atendé ku e kantidat di bestia ku ta entrega serka nan. Ke men kachónan/pushinan adulto ta wòrdu nengá. Pero e doño ke sali for di nan i ta pone nan riba kaya…Yupi ainda mas yu di bestia kachó/pushi i mas bestia di kaya..

Algun ta sobrebibí a desaster di keda benta den mondi pero nan ta hiba un bida difísil riba kaya. Nan no tin akseso na kuminda i kos di bebe i…bo ta rei e kaba…nan tambe ta sòru pa bin mas yu. Kada un mitar aña 8- 10 yu kada un. Úniko diferensia ta ku e yunan den nan totalidat ta biba riba kaya ku tambe ora ta asina leu lo sòru pa mas yu i asina e gota di bo ei a para bira un mancha masha grandi ku ta sigui plama. Si tin mas hende ku a hasi meskos ku bo wak rondó di bo i bo ta wak e konsekuensia. Riba kada huki di kada kaya bo ta mira kachó di kaya. E kalkulashon pa Kòrsou ta ku tin mas o ménos 60.000 bestia riba kaya, esaki ta un kantidat haltu pa un lugá relativamente chikí.

img_2685Manera bo por lesa, un problema grandi, serio..Nos tur huntu mester hasi algu kontra di e problema aki pa yega na un solushon. Nos tur huntu, pasobra esun si i e otro no, no tin masha sentido. E ta keda algu sin sentido hiba awa laman. Traha e sita pa sterilisá bo bestia serka un veterinario. Bo tin mas ku un bestia i bo no tin sèn pa hasi algu? Sterilisá e bestianan muhé i mantené i sòru pa e machunan no por sali for di bo kura. Si bo no tin sèn pa sterilisá e muhénan, tuma kontakto ku “Stichting Dierenhulp (Curaçao i Bonaire) òf mèldu bo mes na un proyekto di sterilisashon (Aruba, Sürnam, St. Maarten) den bo besindario. Kada un aria tin un proyekto ku regularidat ku lo por yuda bo. Si esaki no ta e kaso, sòru e ora ei pa e bestianan no por prokrea dor di mantené nan den kura i mantené esnan ku no ta pertenesé na bo pafó. Sòru pa bo sera e tefinan ku ta buska machu paden pasobra e machunan por ta masha inventivo pa yega serka e muhé den kura. Anto nada di e kosnan moli moli nan ei no, wak pa bo bai serio kontra di esaki manera hende fuerte ta hasi. 😉

Hasié si!

©Rescueracao, translation Denice Bezemer. Find us @ Facebook