Un bon kachó di vigilansia

Kon bo ta haña un bon kachó di vigilansia.
Lokual ku nos tur ke ta un bon kachó di vigilansia. Sigur den un komunidat kaminda tin hopi atrako i kriminalidat nos ta sinti nos safe ku un kachó ku ta tira bista pa nos i ku ta defendé nos ora ta nesesario.


Nos ta mira hopi kachó ku a keda kumprá pa kumpli ku e funshon aki. Pero e pregunta ta keda “kon útil un kachó ta si bo tin e mará na un kadena henter dia òf den un hòki será”.

Laga nos ban wak e bentahanan i e desbentahanan. I tambe e motibu dikon ta mara mayoria kachó.

Bon mirá mi ta mira solamente 2 bentaha dikon lo tin ku mara un kachó. Pero e bentahanan aki ta kai afó na e momento ku bo mira e desbentahanan di e maramentu di un kachó.

Un bentaha ta ku e kachó ta obligá di vigilá bo tereno miéntras e ta riba dje. E no por hala kita sin mas. Esaki ta algu ku bo por evitá si bo sera bo portanan di kura lokual ku lo tin komo konsekuensia ku e por vigilá bo lugá mihó.

E di dos bentaha ta ku e no por kibra kos mas den bo kura. Pa nos por skrudiñá esaki mihó nos mester bai un tiki bèk den tempu. Ora e kachó chikí bin den famia e ta chikí ainda i e daño ku e ta hasi ainda nos ta mira komo algu kiut i e daño ta chikí. Nan sa kou riba un slòf ku nos a lubidá pero mayoria bia e ta keda te ei. Despues ta bin e siguiente 2 fasenan. E djentenan ta kambia i pubertat. Ora e djentenan ta kambia e ta sinti doló. Pa e suavisá e doló aki e ta bai kou. Bo por evitá mas daño dor di dun’é hopi kos ku e por kou riba dje. Wesunan spesial pa kachó kou riba dje ta traha bon pero lokual ku tambe ta traha masha bon ta koko ku e por pluma saka for di otro. Kambia su kos di hunga ku regularidat pa e no fada di dje. Serka un kachó ta meskos ku serka un mucha. Si bo laga bo Nintendo sin limitashon na disposishon di bo yu lo bo ripara ku despues di tempu e no ta mishi mas kuné pasobra e konosé di paden i pafó.

Na e momento ku mara e kachó, mayoria bia ta durante su pubertat. E kachó a bira drùk, e ta bula, hunga brutu, ta koba bo matanan saka, ta kou bo sistema di drep kibra òf e ta ranka paña for di waya. E promé bia ku e kos ei pasa, bo ta pensa ainda “Ai ta kos ku por pasa” pero e di 2 bia ku bo kura ta ruiná si ta fada bo mes. Komprendibel, sigur ku si, pero ta importante pa wak dikon e ta hasié. Bo tin un kachó yòn den bo kura ku ta pata pata di energia. E kachó ta keda den kura, ku mirando nos klima ta algu ku por. Pero na dado momento e konosé kada un rama di yerba for di su kabes i e ta kuminsá kansa. E kachó ta buska kos pa e entretené su mes kuné i tur e kosnan ariba menshoná ta kosnan pa e entretené su mes ku nan. E no ta mira nan komo kosnan importante sino komo kosnan sumamente atraktivo ku ta waya den bientu. Realisá bo mes ku ta fasenan di bida ku ta pasa i ku bo mes por kambia dor di ofresé bo kachó kosnan ku ta stimul’é i dor di siñ’é komportashon deseá… Solo so ta Sali pòrnada. Kue un mucha chikí mare un dia riba un stul i bo sa ku bo por spera desaster. Sea inventivo i ofresé otro estímulo. Dun’é su kuminda den un bala di hunga pa asina e tin ku hasi esfuerso pa e yega n’e. Bai un kurso kuné pa e por hasi uzo di su kabes, bai landa ku nan òf keiru ku nan. Kachó ku konosé e komandonan ta kachó ku bo por kontrolá mihó. Training ta reforsá bo laso kuné i ta duna trankilidat den bo kas.

Bon awor e bentahanan di un kachó ku ta kana los den kura.

Hopi bia mi ta haña e pregunta, bo por hasi un bon kachó di vigilansia di mi kachó…

Un kachó mester di algun kos pa e por bira un bon kachó di vigilansia.

Na promé lugá e mester di stabilidat. Un kachó ku angustia no ta un kachó ku tin e kurashi pa aktua na e momento nesesario. Un kachó ku no a kustumá ku hende rondó di dje lo tin miedu di hende i lo keda na un distansia ora di grita pero lo kore limpi bai ora e sinti ku tin preshon riba dje si e hende ke aserk’é. E heroismo ku el a demostrá na promé instante ta disparsé un be. Un kachó ku miedu òf agresivo por bira un problema pa bo mes famia i pa bo bishita deseá. E kachó por bira pa motibu di su miedu inkonfiabel anto esei ta nèt lokual ku bo no ke. Bo no tin nada na un kachó ku ta agresivo kontra di bo i bo famia. Bo ke pa e defendé abo i bo famia, den tur okashon. Ke men…Sòru pa bo famia forma un laso ku bo kachó dor di hunga kuné, dun’é bon kuminda manera mester ta, mantené salú i dun’é un lugá den bo famia. Siña bo kachó na un manera trankil ku sierto kos ku e no konosé no ta kos di tin miedu di dje. Tur e kosnan aki ta duna bo kachó konfiansa den su mes i esaki ta pone ku lo e aktua tambe for di e konfiansa propio aki pasobra e ta haña e kurashi pa e aktua. Bo ta haña lealtat inkondishonal di dje.

Un kachó mester di espasio pa e por drenta akshon i defendé bo. Si e ta mará òf den un hòki e no por hasi nada pa bo. Un kachó por grita un ratu pero e ladron por kana pasa na distansia di dje pasobra e kadena ei tin su limitashon i e ladron ta kalkulá esaki masha fásil. Mas leu ku e kadena e no por yega, ni maske kon peligroso e parse. Mi pregunta ta keda semper…Kon e por defendé bo si bo tin e mara? Su úniko funshon ta grita ora hende subi bo tereno pero ku e erko òf fèn sendé ku ta saka zonido bo no ta ni tendé grita i promé ku bo sa nan ta pará bo dilanti. Si bo kachó ta los den kura e ladron lo pens’é algun bia i lo preferá di bai un kas kaminda ta mas fásil p’e.

Personalmente mi ta pro pa tene kachó paden den bo kas. Lo mi splika dikon. Un kachó ku ta drumi paden no ta un kachó ku por keda venená, òf hòrtá i e hende straño no por inkalkul’é bon. E no por mira kiko tin na e otro banda di e porta..Na mi pareser e kosnan pafó ta djis material i lo mi preferá e defensa pa mi i mi famia paden pasobra mi ta balorá nan mas. Mi ta komprondé ku esaki no por ta posibel serka tur hende. Mi ta kere si ku ta importante pa laga bo kachó drenta kas de bes en kuando. Dikon? Un kachó ku nunka no tabata tin mag di drenta lo no drenta tampoko ora esaki ta nesesario. Lo e keda pará pafó miéntras e atrakadó ta tene un arma na bo kabes, puramente pasobra nunka bo no a siñ’é ku e tin mag òf pasobra ku regularidat a straf e ora el a drenta.

Un otro punto importante…Edat. Un yu di kachó no por vigilá, ta un bebi e ta ainda. Ba yega di mira un bebi ku por uza un arma? No mi tampoko…E kachó por vigilá ora e ta adulto. Despues ku el a hasi 2-2,5 aña lo bo ripara ku su aktitut ta kambia. Hopi bia bo ta nota despues di un aña ku nan a kuminsá ta wak kas pero ora nan ta adulto nan ta haña mas stabilidat i por mas. Mentalmente e ta mas fuerte i por aktua mihó. Nan tin e den nan sanger, nan tin e pa miónes di aña kaba. E funshon di vigilá ta algu ku nan a heredá for di nan antepasadonan. Esei no ta algu ku bo tin nodi di hasi masha kos p’e. Solamente bo tin ku sòru pa e sirkunstansianan ta bon:

Un kachó salu i ku e bon nutrishon e tin energia pa por defendé bo.

Un kachó stabil tin e kurashi pa defendé

Un kachó los den kura por defendé bo

Un kachó ku ta skucha bon bo por dirigí

Bo ta mira ainda bentaha den un kachó mará? Ami apsolutamente ku no…

©Rescueracao 2021 Epvdk.