Un kachó adulto tímido

Banda di kria e yunan di kachó lantá ku bòter esaki ta algu ku mi a hasi ku hopi plaser. Alohá un kachó tímido ku miedu. Ta algu sumamente alentador pa mira e proseso di un flor será manera pòpchi di kanapé desaroyá i habri manera un flor den su floresementu. Kada un tiki angustia ku bo logra saka for di dje ta un rekompensa enorme.

Taaliah, door 4 jaar eenzame opsluiting zeer angstig geworden. Alles in haar houding straalt angst uit.

Ta difísil pa duna bo un indikashon presis komo ku kada kachó ta otro. Lo mi desviá di mi intenshon si mi pretendé esaki. Lokual ku si mi por hasi ta duna bo algun teps i algun manera pa yuda bo laga e proseso aki kana mas fásil.

Na promé lugá move trankil i kalmu, no wak e den su wowonan. Mas trankil bo movishonnan ta mas e por premirá kiko bo ta bai hasi di e manera aki e gana di hui òf ataka ta mira ménos. Papia di un manera ku bos abou i alegre. Tin bia keda sin papia ta mas agradabel p’e.

Duna e kachó semper e posibilidat pa e por hui. Un kachó ku miedu ku no por hui di bo lo por skohe di ataka si e sintié den peliger.

No oponé bo mes na e kachó. Dun’é e eskoho. I dun’é tempu pa e por skohe. Algu ku a tuma tempu pa kibra bo no por drecha bèk den un par di dia/siman.

Keda konsiente i keda pensa. Kon abo lo ke pa aserka bo den un situashon similar? Lo bo gusta si e bai di tal manera? Respetá e kachó i su bareranan. Obligá ta algu “not done”. Un kos chikí lo por push’é den e bon direkshon pero e por ta tambe nèt di mas pa e kachó si bo nota ku e ta duna resistensia stòp ku e lokual ku bo tabata hasi.

Taaliah, un aña despues, muchu mas relahá ku riba e promé potrèt, pero ketu bai na un distansia. El a keda biba serka nos.

Nos ta nota si ku un kachó ku miedu hopi bia ta habri mas si tin un kachó otro ku tin kurashi presente den e famia. Ni maske ku kachó no ta gusta imitá i siña tòg nan ta sigui e otro kachó(nan). Mayoria kachó na Kòrsou ta masha sosial ku otro i ta komprondé otro su idioma masha bon mes. Dor di pone nan huntu esaki hopi bia no ta sòru pa muchu problema.

Tempu ta kura kasi tur herida…Pero no tur. Si e kachó keda despues ku bo a entrená kuné pa algun siman ainda ku angustia i strès tin algun produkto ku lo por yuda. Algu ku bo por haña sin problema serka e veterinario ta por ehèmpel “composure pro”. Un produkto ku ta traha ku materia propio di e kurpa ku ta pone nan bira mas trankil. E ta un produkto leve ku por yuda kita nèt e parti di mas sensitivo pa asina e kachó lo por dùrf mas.

Si e kachó tin miedu eksaherá, buska yudansa serka un hende rekonosé ku ta un profeshonal ku ta atendé ku komportashon i ku ta traha a base di no straf e kachó ni no ta tolerá aktitut ku ta konfirmá órden segun rango. Straf i aktitut ku ta konfirmá órden segun rango ta algu ku ta duna mas miedu i no ta yuda di ningun forma pa solushoná e problema. No laga niun hende konvensé bo otro, esakinan ta teorianan antaño.

Rekonosé siñal di strès

Kachónan ta kreashonnan masha bunita ku un idioma masha kla. Siña konosé e idioma i aktua konforme e siñalnan ku nan ta duna. Lo bo ripara ku esaki ta pone boso sera mas ku otro. Realisá bo mes ku agresividat pa 99% ta originá di miedu. Miedu pasobra e kachó no ta komprondé e situashon òf e no sa kiko bo ta spera di dje. Na momentu ku e hasi mas uzo di agresividat di un manera òf otro esaki ta mas pasobra e tabata tin éksito ku esaki anteriormente, ku e ta trata di un kachó ku ta agresivo di su mes. Di mes ku bo ta ripití bo agresividat si bo nota ku e lokual ku bo tin miedu di dje ta stòp e momento ei. I di mes bo ta bai hasi uzo di agresividat si bo ta sinti bo di un òf otro manera oprimí. Importante ta pa bo rekonosé i respetá barera i pa bo bai wak kon pa bo logra sierto kos sin ku esaki ta duna e kachó strès òf pa bo minimalisá e strès.

Esperanza e promé dia den un huki di kura

Un kachó ku ta di strès bo ta rekonosé na e siguiente siñalnan.

  • E ta hala rosea purá, sin ku el a kansa su kurpa òf ku bo nota komportashon manera ku e ta sinti kalor.
  • Baba
  • Pòpchi di wowo hanchu
  • Hap hopi
  • Tembla
  • Yora
  • Orea mandá patras
  • Postura di sak ( e ta hasi su mes chikí)
  • Su rabu kantu di su barika (meimei di su pia)
  • E ta steif
  • Lembe hopi rònt su boka
  • Saka lenga, e punta di lenga ta for di su boka
  • Bo ta mira manera mitar luna den su wowonan, un parti di su blanku di wowo ta bisto
  • Un kara manera largu manda patras. Ke men su lep/huki di boka ta bira largu wowo i orea mandá patras
  • Hisa lep i mustra su djentenan
  • Gruña
  • Kabeinan a lanta para riba lomba
  • Hisa un pata, un kachó ku tin un di su patanan dilanti hisa te na su pechu mayoria bia ta mashá bou di strès

Pensa a korto plaso, kisas bo meta final ta pa bo inspektá su oreanan minusioso. Si e inspekshon aki ta duna strès òf agresividat kuminsá karisi’é lihé pero trankil i miéntras tantu bo ta dun’é rekompensa. Tiki tiki bo ta sigui hasi mas kos. Un manera fásil i agradabel ta ku yudansa di un “clicker”. Na e manera aki bo por karakterisá e bon komportashon di un manera masha bunita. Wak riba e site di Dr. Sophia Yin. Riba esaki bo ta mira hopi ehèmpel di ehersisio ku e “clicker” ku ta funshoná perfekto.

Esperanza i su famia adoptivo na Ulanda, 1 aña despues

Semper sòru pa bo kachó ku miedu no por hui bai for di bo kas/kura. Lo no ta e promé kachó di kriansa ku ta bula sali den su pániko for di bo kura òf ku ta haña buraku den bo kura ku bo mes no tabata sa ku nan tabata t’ei pa e hui. Una bes ku nan hui ta masha difísil pa bo logra hañ’é. Taaliah a yega di primi i pasa dor di e heru di hèkwèrk i a hui for di kura. Mi tabata tin un bentaha esei tabata ku miéntras tantu el a rekonosé e ritual ku ta bai huntu ku e komementu i e gritamentu di e otro kachónan i ora di duna nan kuminda tambe e konosé nan gritamentu bon. Ora el a tende esaki djaleu el a kore drenta bèk den kura ku mi por a sera e portanan di kura. Sino lo mi no por a logra kue mas.

Algun grabashon di Taaliah, kaminda bo por mira bon kla e siñalnan di strès. Paga tinu riba su wowonan i boka i tambe su aktitut di kurpa.

Taaliah promé dia

Taaliah di 2 dia

Taaliah 24 dia

Taaliah 83 dia, ainda e no tabata tin masha progreso, e tin miedu ketu bai ora di mishi kuné. Nos a stòp ku e ehersisionan i ta respetá su bareranan. E por a gosa algu mas ku un aña di su libertat serka nos i nos a mishi kuné despues solamente ora tabata nesesario pa su salú. Pa su hasí, e por a biba relativamente relahá i a bira mas habrí i kontentu. E tabata semper den bo besindario i tabata gusta kompania di otro, pero semper na un distansia di 2 meter. Lamentablemente na 2014 el a haña kanser di un forma agresivo ku el a bin muri.

©Rescueracao 2021 Epvdk